Hür birey olmanın ilk şartı ise Hasan Âli Yücel’e göre dürüst olmaktır: “Ancak düşündüğü şekilde hareket eden insan hürdür. Hiçbir riyakâr, hiçbir yalancı hür olamaz. (…) Doğrudan doğruya hakikati ve hayrı kendi ruhuna amaç bilmiyen, belki kurnaz bir adam olabilir. Fakat hiçbir zaman akıllı sayılamaz ve hür olamaz.”
Hasan Âli Yücel’i,oğlu,değerli şair Can Yücel’in “Ben Hayatta En Çok Babamı Sevdim” şiirindeki dizeleriyle tanımak onu bilmeyen insanların da onu sevmesine yol açacaktır kuşkusuz:
(Şiirden en sevdiğim dizeleri buraya eklemek istedim):
(…)
Bilmezdi ki oturduğumuz semti.
Geldi mi de gidici -hep, hepp acele işi!-
Çağın en güzel gözlü maarif müfettişi.
Atlastan bakardım nereye gitti,
Öyle öyle ezber ettim gurbeti.
Bugün çağın en güzel gözlü müfettişi, eğitim ve düşün insanı değerli Hasan Âli Yücel’in aramızdan ayrılışının 58. yıl dönümü.
Atatürk’ün ölümünden sonra, 1938-1946 yılları arasında Milli Eğitim Bakanlığı yapan Hasan Âli Yücel, Cumhuriyet Döneminin, çok yönlü kişiliğe sahip seçkin bir eğitim, kültür ve siyaset adamı olarak kabul edilir.
Eğitimden felsefeye, tarihten edebiyata kadar birçok alana ilgi duyan ve bunlar hakkında eserler ortaya koyan Yücel, eğitim sistemini ezberci, kolaycı, tek tip insan yetiştirmekten çıkartıp memleketi muasır medeniyetler seviyesine getirmek için sayısız çalışmalar yapmıştır.
Katkıda bulunduğu ve kendisi hakkında bilinmesi gereken önemli noktalar;
- Çeviri bürosunu kuruyor ve 6 yılda 496 eserin çevirisi yapılıyor. 1967’ye kadar 1000’in üzerinde eser Türkçe’ye çevrilmiştir.
- Bakanlığı döneminde konservatuvar ile tercüme bürosu arasında ilişki sağlanmış, çeviriler yoluyla Türk tiyatro yazarları ve oyuncuları için örnekler sunulmuştur.
- Hasan Âli Yücel’in açılışını yaptığı ‘Birinci Devlet Resim ve Heykel Sergisi’nin 2018 yılının Aralık ayında 74.sü düzenlendi.
- Saffet Arıkan zamanında ‘Köy Eğitmeni Projesi’ başlatılıyor, Hasan Âli Yücel bu projeyi devam ettirmiştir.
- İsmail Hakkı Tonguç ile birlikte Köy Enstitüleri’ni kuruyorlar. (Köy Enstitüleri hakkında YÖK tez sayfasında 56 adet tez var.)
- Hacettepe Üniversitesi’nde güzel sanatlar fakültesi Hasan Âli Yücel zamanında kurulmuştur.
- Mustafa Kemal Atatürk ile olan yurt dışı gezilerinde dilin sadeleştirilmesi konusunu tartışıyor ve öncelikle coğrafya ile ilgili çalışmalar yapmıştır.
- Hasan Âli Yücel 40 yaşında iken, Behçet Kemal Çağlar 1940’ta yazdığı kitapta onun şair kişiliğine değinmiştir.
- Yakup Kadri, Hasan Âli Yücel hakkında kitaplar yazmıştır: “O, kalender bir insandı. Kalender meşrep olan bir adam geniş yürekli ve muhabbet dolu olur. İşte Hasan Âli Yücel derviş gibi adamdı. Küçükle küçük, büyükle büyük olur idi.” demiştir.
- 1945 yılında anayasanın dilini Türkçeleştirmiştir. Kendisi en büyük dil milliyetçisidir.
- Bir başka önemli işlerden biri de bakanlığı zamanında üniversiteler kanununun çıkartılması için gösterdiği destektir. Yücel’e göre, ”İlimde hürriyet, fikirde hürriyet demektir. Hürriyet olmayınca şahsiyet olmaz. Üniversite özerkliğinin getirdiği hürriyet; istediği gibi hareket etme, derslere girmeme, siyasi faaliyette bulunmak demek değildir.” Hasan Âli Yücel’in bu kanunu ile rektörler öğretim elemanları tarafından seçiliyor.
- UNESCO, 1997 yılını ”Hasan Âli Yücel Yılı” ilan etmiştir.
Aramızdan ayrılışının 58. yılında Hasan Âli Yücel’i büyük bir saygı ve özlemle anıyorum. Bir öğretmen olarak emekleri için minnettarım kendisine, mekânı cennet olsun…